Hoe fotografeer je de melkweg

In deze blog neem ik je mee in mijn keuze om deze zomervakantie te focussen op het fotograferen van de melkweg, de voorbereiding, de beleving en uitvoering om tot die ene landschapsfoto te komen.  

Elke zomervakantie gaan we een paar weken weg. Even ontspannen en de dagelijkse werkzaamheden vergeten. Toch is de landschapsfotograaf in mij aan het werk. Tijdens mijn vakantie wil ik minimaal één echt mooie landschapsfoto maken. Dit jaar was de bestemming Bonaire en naast alle tropische foto’s kun je daar perfect de melkweg en sterren fotografen.

Waarom de Melkweg

De melkweg staat al een hele tijd hoog op mijn verlanglijst om te fotograferen. Dit is ook wel in Nederland mogelijk, maar heeft dan twee nadelen:

  1. de enorme lichtvervuiling waardoor het moeilijker is om de sterren en melkweg te zien en te fotograferen;

  2. De locatie van de melkweg is richting het zuiden en dan is een noordelijk gelegen land niet optimaal. De kern valt namelijk weg achter de horizon. Toch is het niet onmogelijk en hieronder zie je een voorbeeld van de melkweg boven de Posbank.

28851116141_4236479bcf_o.jpg

Bonaire ligt een stuk zuidelijker waardoor je dus wel de hele melkweg kan zien. Ook hier ligt die op het zuiden en als je dan op Bonaire naar de zuidkust rijdt ben je ver verwijderd van alle lichtvervuiling van Kralendijk. Ook kijk je richting de zee kijkt waardoor je totaal geen last van deze lichtvervuiling hebt. Dus deze vakantie is hét moment om de melkweg eens goed te gaan fotograferen.

De voorbereiding

Een paar weken voordat ik op vakantie ga ben ik vaak al digitaal aan het verkennen. Ik gebruik hier 2 verschillende apps voor: Google Maps en Photopills. Met Google Maps bekijk ik altijd eerst de locatie aan de hand van de satellietbeelden en eventueel aan de hand van foto’s die eraan gekoppeld zijn. Zo wist ik dus al snel dat op Bonaire aan de zuidkust een vuurtoren (de Willemstoren) pal naast de doorlopende weg staat. En verder ook een huis, nu een ruïne, waarin de vuurtorenwachter vroeger woonde. Oftewel, ik heb 3 compositiemogelijkheden: de vuurtoren, de ruïne en eventueel een panorama van beide. Met dit in mijn achterhoofd open ik Photopills. Photopills wordt gezien als dé app voor fotografen dankzij haar uitgebreide informatie. Voor mij was het volgende belangrijk om te weten:

  1. de positie en opkomst/ondergang-tijden van de zon en maan,

  2. wat je in beeld krijgt met specifieke brandpuntsafstand en,

  3. de exacte positie van de melkweg t.o.v. de vuurtoren en ruïne.

Hieronder zie je een screenshot van Photopills. De stippen geven de positie van de melkweg aan (grote stippen = de kern). De geel/oranje lijn laat de positie van de zonsopkomst en ondergang zien. De licht/donker blauwe lijn geeft de positie van maanopkomst en ondergang aan. Het diagram eronder laat de tijden zien (gele lijn = zon en blauwe lijn = maan). Hiermee werd voor mij duidelijk dat de vuurtoren een goede locatie is, de zon al om 19u ondergaat, in de laatste week de maan pas na 22u opkomt en dat de Melkweg de beste positie zou hebben tussen 20-23u.

photopills.jpg

Wat heb je nodig

Voor het fotograferen van de Melkweg heb je eigenlijk maar twee dingen nodig. Een stevig statief en een camera (met objectief). Een draadontspanner is ook aan te bevelen, maar meestal stel ik een vertraging in van 3 seconden tussen het indrukken ontspanknop en dat de foto gemaakt wordt. Het doel is om zolang mogelijk je sensor te belichten om die sterren er goed op te krijgen. Ik wil nu niet te technisch worden, maar in principe kan je dus met elke camera wel de melkweg vastleggen zolang je maar de sluitertijd, diafragma en iso-waarde kan aanpassen. Ik gebruik zelf de Nikon Z6 systeem camera met Nikon lens 24-70mm f4 (maximale diafragma opening). Deze Nikon is in staat om bij hogere iso-waarden relatief weinig ruis te hebben. Idealiter gebruik ik een groothoeklens van 12-24 mm. met een groter diafragma opening (f/1.4 tot f/2.8) zodat je met lagere ISO waardes kunt werken. Zoals je straks in de onderstaande foto’s ziet kan het ook met een goede camera en je kitlens.

De beleving

Bijna alle dagen tijdens mijn vakantie is er best veel bewolking, maar de laatste zaterdag heb ik geluk. Een strak blauwe hemel. Immers voor het fotograferen van de melkweg heb je naast apparatuur ook een heldere avond zonder maan nodig. Het liefst ga je bij nieuwe maan op pad, maar in mijn geval kwam de maan pas na 22u op en dat zou dus geen problemen opleveren. Opgewonden als een kind rij ik de duisternis in en compleet verrast stap ik uit. Woooow..  wat een boel sterren en wat is de melkweg met het blote oog goed zichtbaar en helder. Echt zo gaaf! Maar er was één vijand, de wind! Met windkracht vier was ik behoorlijk bang voor bewegingsonscherpte. Gelukkig kon ik de beschermvloer van de kofferbak gebruik als windvanger. Door zelf naast de camera te gaan zitten met deze windvanger rechtop tegen mijn rug hield ik de camera uit de wind 😊.

Ik zet mijn statief neer, zet de camera erop en maak een eerste test-foto. Totaal mislukt en onscherp, maar ik zie wel dat ik een staande foto moet maken want anders krijg ik de ruïne (of vuurtoren) er niet met de Melkweg op. Om de foto scherp te krijgen zoom ik (digitaal) flink in op de lichtste ster en draai net zolang aan de scherpstelring totdat de ster een mooie punt is. Zet nu wel de autofocus uit, want anders probeert de camera zonder succes weer zelf scherp te stellen. Verder is het alleen zo donker dat ik niet makkelijk een compositie kan bepalen. Helaas is mijn zaklamp niet sterk genoeg om de voorgrond voldoende te belichten, dus als oplossing verhoog ik de ISO naar 256000 met 1s belichting. Al gauw vind ik de juiste compositie en stel manueel de camera in. Onderstaand het recept wat ik toegepast heb en om te onthouden:

  • Brandpuntsafstand: 24mm. Het liefst wijder, maar zo’n lens heb ik niet.

  • Sluitertijd: 15 seconden. Niet langer want door de beweging van de aarde worden de sterren onscherp (veilige vuistregel is 400/brandpuntsafstand).

  • ISO: 8000. Hoe hoger hoe meer licht maar ten koste van meer ruis.

  • Diafragma: f4. Hoe lager hoe meer licht. Het liefste gebruik ik f1.8 want dan kan je ISO weer omlaag, maar zo’n lens heb ik niet.

  • Ruisonderdrukking lange sluitertijd: maakt een tweede donkere foto om te corrigeren voor “hotpixels” die ontstaan bij lange belichting.

  • Witbalans: 3500 Kelvin.

  • Maak 5-7 foto’s om de ruis optimaal te kunnen reduceren in de nabewerking (zie foto hieronder).

En dan maak ik de definitieve foto’s. Wauw, wat een boel sterren en ontzettend gave kleuren. Al snel besluit ik om 5-7 foto’s te maken van dezelfde compositie. Hiermee kan ik namelijk in de nabewerking nog beter de ruis verminderen. Verder besluit ik ook om een extra foto te maken waarbij ik de ruïne met de zaklamp van mijn mobiel belicht om die er ook goed op te krijgen (iso 800, 30s). Daarna ga ik naar de vuurtoren en gebruik dezelfde strategie als hierboven.

Intussen was het al laat. De maan zou bijna opkomen en de positie van de melkweg was niet meer ideaal voor een panorama. Dus ben ik de volgende avond samen met Thijs, mijn zoon, teruggegaan. Terwijl Thijs met verbazing staat te kijken en een vallende ster ziet, ben ik bezig ben om mijn camera waterpas te zetten. Dit is essentieel is voor panorama’s om ze later goed aan elkaar te kunnen “plakken”. Terwijl ik de panorama maak loopt Thijs terug naar de auto en doet de lamp in de auto aan. Ineens zie ik een nieuwe mogelijkheid en al snel fotografeer ik ook de auto met de Melkweg. Achteraf gezien is de panorama niet helemaal optimaal, want links is er te veel afgesneden. Het liefst heb ik de melkweg iets verder naar rechts in de foto zodat het geheel wat meer in balans komt. Verder zie je dat met 24mm als brandpuntafstand de ruimte boven de melkweg wat (te) krap is.

Tot slot

Al met al ben ik ontzettend blij en trots met deze vier foto’s en ik hoop jullie te hebben geinspireerd maar ook hand vaten heb gegeven om zelf die melkweg of sterren te fotograferen. Ga op pad en laat die foto’s zien, want augustus is een goede maand, want zowel de positie van de melkweg is goed (ook rond mei) en zijn er veel vallende sterren (Perseïden) te zien. Plaats alleen wel een mooie voorgrond in je compositie om het geheel compleet te maken. Succes maar vooral genieten